کبد چرب، علائم و درمان 

کبد در سمت راست بالای شکم قرار دارد، بزرگترین عضو داخلی بدن انسان است. عملکردهای اصلی کبد حذف سموم و پردازش مواد مغذی غذایی است. خون از سیستم گوارش قبل از گردش به هر جای دیگر بدن از طریق کبد فیلتر می شود. بیماری کبد چرب (استاتوز) ایجاد چربی اضافی در سلول های کبدی است. این بیماری از هر 10 نفر یک نفر را شامل می شود. طبیعی است که کبد حاوی مقداری چربی باشد، اما اگر چربی بیش از 10 درصد از وزن کبد را تشکیل دهد, سپس فرد کبد چرب دارد و ممکن است عوارض جدی تری ایجاد کند.

کبد چرب ممکن است هیچ آسیبی ایجاد نکند، اما گاهی اوقات چربی اضافی منجر به التهاب کبد می شود. این وضعیت که استاتو هپاتیت نامیده می شود، باعث آسیب کبدی می شود. گاهی اوقات، التهاب کبد چرب با مصرف الکل مرتبط بوده و استاتو هپاتیت الکلی شناخته می شود. در غیر این صورت، این وضعیت استاتو هپاتیت غیر الکلی نامیده می شود.

کبد ملتهب ممکن است در طول زمان زخمی و زمخت شود. این وضعیت که سیروز نامیده می شود جدی است و اغلب منجر به نارسایی کبد می شود. استاتو هپاتیت غیر الکلی  یکی از سه علت اصلی سیروز است.

دلایل بیماری کبد چرب

مصرف کالری اضافی باعث ایجاد چربی در کبد می شود. هنگامی که کبد به طور معمول چربی ها را پردازش و تجزیه نمی کند، چربی بیش از حد تجمع می یابد. افراد در صورت داشتن شرایط خاص دیگری مانند چاقی، دیابت یا تری گلیسیرید بالا، تمایل به ایجاد کبد چرب دارند.

مصرف الکل، کاهش سریع وزن و سوء تغذیه نیز ممکن است منجر به کبد چرب شود. با این حال، برخی از افراد حتی اگر هیچ یک از این شرایط را نداشته باشند، کبد چرب ایجاد می شود.

عوامل خطر برای بیماری

بیشتر، اما نه همه بیماران کبد چرب میانسال و دارای اضافه وزن هستند. عوامل ریسک که اغلب با بیماری کبد چرب مرتبط هستند عبارتند از:

• اضافه وزن (شاخص توده بدنی 25-30)
• چاقی (شاخص توده بدنی بالای 30)
• دیابت
• افزایش سطح تری گلیسیرید

سندرم متابولیک 

بسیاری از محققان در حال حاضر بر این باورند که سندرم متابولیک (ADS) مجموعه ای از اختلالات است که خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی (CSD) را افزایش می دهد و نقش مهمی در  ایجاد کبد چرب دارد.

علائم و نشانه های سندرم متابولیک عبارتند از:

• چاقی، به ویژه در اطراف کمر (چاقی شکم)
• فشار خون بالا
• یک یا چند سطح کلسترول غیر طبیعی — سطح بالای تری گلیسیرید، یک نوع چربی خون یا سطح پایین کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) ، کلسترول خوب
• مقاومت به انسولین، هورمونی که به تنظیم مقدار قند خون کمک می کند

از این میان، مقاومت به انسولین ممکن است مهم ترین عامل استاتو هپاتیت غیر الکلی باشد. از آنجا که این وضعیت می تواند برای سال ها پایدار بماند و باعث آسیب کمی شود، محققان پیشنهاد کرده اند که حمله ثانویه به کبد، مانند عفونت باکتریایی یا اختلالات هورمونی، باشد, ممکن است منجر به سیروز شود.

چگونه کبد چرب می شود

مشخص نیست که چگونه کبد چرب می شود. چربی ممکن است از سایر قسمت های بدن باشد یا کبد ممکن است مقدار زیادی چربی را از روده جذب کند. توضیح احتمالی دیگر این است که کبد توانایی خود را برای تغییر چربی (به شکلی که می تواند از بین برود)، از دست می دهد. با این حال، خوردن غذاهای چرب، به خودی خود، موجب کبد چرب نمی شود.

علائم بیماری کبد چرب در مردان و زنان

کبد چرب به خودی خود هیچ علائمی ایجاد نمی کند، بنابراین افراد اغلب به کبد چرب خود هنگام انجام آزمایش های پزشکی به دلایل دیگر، پی می برند. استاتو هپاتیت غیر الکلی می تواند سال ها یا حتی دهه ها به کبد آسیب برساند بدون اینکه علائمی ایجاد کند. اگر بیماری بدتر شود، فرد ممکن است خستگی، کاهش وزن، ناراحتی شکمی، ضعف و سردرگمی را تجربه کند.

تشخیص بیماری کبد چرب

پزشک ممکن است موردی غیر معمول را در یک آزمایش خون ببیند یا متوجه شود که کبد در طی یک معاینه معمول کمی بزرگ شده است. این مسئله می تواند نشانه ای از کبد چرب باشد. برای اطمینان از اینکه فرد بیماری کبدی دیگری ندارد، پزشک ممکن است آزمایش های خون بیشتری (از جمله آزمایش های عملکرد کبد) ، سونوگرافی، سی تی اسکن (CT) یا ام آر آی (MRI) بگیرد.

اگر بیماری های دیگر تشخیص داده نشود، ممکن است استاتو هپاتیت غیر الکلی تشخیص داده شود. تنها راه برای اطمینان، بیوپسی کبد است. پزشک یک نمونه از بافت کبد را با یک سوزن برداشته و آن را زیر میکروسکوپ بررسی می کند.

برخی از سوالاتی که باید بعد از تشخیص از پزشک فرد از خود بپرسد عبارتند از:

• علت احتمالی کبد چرب من چیست؟
• آیا من استاتو هپاتیت غیر الکلی دارم؟ اگر نه، چقدر احتمال دارد که استاتو هپاتیت غیر الکلی ایجاد شود؟
• آیا من سیروز دارم؟ اگر نه، چقدر احتمال دارد که سیروز ایجاد شود؟
• آیا باید وزن کم کنم؟ چگونه می توانم این کار را به آرامی انجام دهم؟
• آیا باید دارویی برای کنترل کلسترول و تری گلیسیرید مصرف کنم؟
• برای محافظت از کبد باید از چه داروها یا مواد دیگری اجتناب کنم؟

پیشگیری و تغییر در وضعیت بیماری

هیچ درمان پزشکی یا جراحی برای کبد چرب وجود ندارد، اما برخی از مراحل ممکن است به جلوگیری یا تغییر در وضعیت برخی از آسیب ها کمک کند.

به طور کلی، اگر فرد کبد چرب دارد و به ویژه اگر استاتو هپاتیت غیر الکلی دارد، باید اقدامات زیر را انجام دهد:

• کاهش وزن – به آرامی. معمولا به معنای از دست دادن بیش از نیم تا یک کیلوگرم در هفته است
• کاهش تری گلیسیرید را از طریق رژیم غذایی، دارو
• اجتناب از الکل
• کنترل دیابت در صورت ابتلا
• داشتن رژیم غذایی متعادل و سالم
• انجام فعالیت بدنی
• انجام معاینات منظم توسط متخصص

درمان کبد چرب

در حال حاضر تحقیقات گسترده ای در زمینه ی کبد چرب انجام می شود. دانشمندان در حال مطالعه این موضوع هستند که آیا داروهای مختلف می توانند به کاهش التهاب کبد کمک کنند، از جمله داروهای جدید دیابت که ممکن است به فرد در صورت نداشتن دیابت نیز کمک کند. شامل متفورمین، پیوگلیتازون، روزیگلیتازون و بتائین است.

داروی دیگری که مورد بررسی قرار می گیرد ارلیستات (Xenical) است ، دارویی که جذب برخی از چربی های مواد غذایی را مهار می کند. نتایج اولیه نشان می دهد که ارلیستات ممکن است مقدار چربی در کبد را کاهش دهد.

بهترین درمان کبد چرب، سبک زندگی و درمان های خانگی

برای کبد چرب چی بخوریم؟

فرد با کمک تیم مراقبت های بهداشتی خود، می تواند اقدامات لازم را برای مدیریت بیماری کبد چرب غیر الکلی انجام دهد که شامل موارد زیر می‌شود:

کاهش وزن. اگر اضافه وزن دارد یا چاق است، تعداد کالری هایی که هر روز مصرف می کند را کاهش دهد و فعالیت بدنی خود را افزایش دهد تا به آرامی وزن خود را کاهش دهد. خوردن کالری کمتر، کلید از کاهش وزن و مدیریت این بیماری است. اگر در گذشته سعی در کاهش وزن داشت و نمی توانست، از تیم مراقبت های بهداشتی خود برای کمک بخواهد.

یک رژیم غذایی سالم انتخاب کند. داشتن یک رژیم غذایی سالم که غنی از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل باشد. تیم مراقبت های بهداشتی ممکن است توصیه کند که از خوردن یا محدود کردن برخی غذاها و نوشیدنی ها مانند نان سفید، گوشت قرمز و فرآوری شده، آب میوه ها و نوشیدنی های شیرین اجتناب کند. تمام کالری های مصرفی را پیروی کند.

ورزش کند و فعال تر باشد. حداقل 150 دقیقه ورزش در هفته را انجام دهد. اگر فرد در حال تلاش برای کاهش وزن می باشد، ممکن است متوجه شود که ورزش بیشتر مفید است. اما اگر به طور منظم ورزش نمی کند، ابتدا تیم مراقبت های بهداشتی خود را مشخص کند و به آرامی شروع کند.

دیابت خود را مدیریت کند. توصیه های تیم مراقبت های بهداشتی را برای مدیریت دیابت پیروی کند. داروهای خود را طبق گفته تیم مراقبت مصرف کند و قند خون خود را کنترل کند.

کلسترول و فشار خون خود را کاهش دهد. سطح کلسترول و فشار خون خود را در صورت بالا بودن بهبود بخشد. یک رژیم غذایی سالم، ورزش و داروها می تواند به حفظ کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون در سطوح سالم کمک کند.

از کبد خود محافظت کند. از چیزهایی که می تواند به سلامت کبد آسیب برساند اجتناب کند. به عنوان مثال، الکل مصرف نکند. از دستورالعمل های مربوط به تمام داروها و داروهای بدون نسخه پیروی کند. قبل از استفاده از مکمل های گیاهی با تیم مراقبت های بهداشتی خود مشورت کند، زیرا برخی از آنها می توانند به کبد آسیب برسانند.

هموکروماتوز کبد چیست ؟

منابع

Fatty liver: Nonalcoholic fatty liver disease (NAFLD) and non-alcoholic steatohepatitis (NASH), MedicineNet.

Stickel F, Seitz HK, 2010, ‘Alcoholic steatohepatitis’ Best Practice and Clinical Gastroenterology, vol. 24, no. 5, pp. 683-693.

Nonalcoholic fatty liver disease care at Mayo Clinic