محیط کشت: اهمیت و انواع آن در آزمایشگاه‌ها
محیط کشت: اهمیت و انواع آن در آزمایشگاه‌ها
محیط کشت یکی از ابزارهای اساسی در علم میکروبیولوژی و زیست‌شناسی است که به محققان این امکان را می‌دهد تا میکروارگانیسم‌ها را در شرایط کنترل‌شده پرورش دهند. این محیط‌ها به‌عنوان بستری برای رشد و تکثیر باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها عمل می‌کنند. در این مقاله، به بررسی انواع محیط کشت، تجهیزات محیط کشت و اهمیت آن‌ها در آزمایشگاه‌ها خواهیم پرداخت.
محیط کشت چیست؟
محیط کشت به ترکیبی از مواد مغذی اطلاق می‌شود که به‌منظور رشد و تکثیر میکروارگانیسم‌ها تهیه می‌شود. این محیط‌ها می‌توانند به‌صورت مایع یا جامد باشند و معمولاً شامل مواد مغذی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و گاهی اوقات آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. هدف اصلی از استفاده از محیط کشت، فراهم کردن شرایط ایده‌آل برای رشد میکروارگانیسم‌ها و مطالعه ویژگی‌های آن‌ها است.
انواع محیط کشت
محیط‌های کشت به‌طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: محیط‌های کشت عمومی و محیط‌های کشت اختصاصی.
محیط‌های کشت عمومی
این نوع محیط‌ها برای رشد انواع مختلف میکروارگانیسم‌ها طراحی شده‌اند و معمولاً شامل مواد مغذی پایه‌ای هستند. از جمله محیط‌های کشت عمومی می‌توان به:
محیط کشت Nutrient Agar
این محیط به‌طور گسترده‌ای برای کشت باکتری‌های عمومی استفاده می‌شود.
محیط کشت Tryptic Soy Agar
این محیط نیز برای کشت باکتری‌ها و قارچ‌ها مناسب است.
محیط‌های کشت اختصاصی
این نوع محیط‌ها برای کشت میکروارگانیسم‌های خاص طراحی شده‌اند و معمولاً شامل مواد مغذی خاصی هستند که به رشد آن‌ها کمک می‌کند. به‌عنوان مثال:
محیط کشت MacConkey Agar
این محیط برای جداسازی باکتری‌های گرم منفی و شناسایی لاکتوز مثبت‌ها استفاده می‌شود.
محیط کشت Sabouraud Dextrose Agar
این محیط برای کشت قارچ‌ها و مخمرها مناسب است.
تجهیزات محیط کشت
برای تهیه و استفاده از محیط‌های کشت، نیاز به تجهیزات خاصی است که شامل موارد زیر می‌شود:
آون
برای استریل کردن محیط‌های کشت و تجهیزات استفاده می‌شود.
بخارشوی
برای استریل کردن مایعات و تجهیزات آزمایشگاهی به کار می‌رود.
پلیت‌های کشت
برای قرار دادن محیط کشت و کشت میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شود.
پمپ‌های پلیت
برای توزیع یکنواخت محیط کشت در پلیت‌ها به کار می‌روند.
اهمیت محیط کشت در آزمایشگاه‌ها
محیط کشت در آزمایشگاه‌ها نقش بسیار مهمی دارد. این محیط‌ها به محققان این امکان را می‌دهند که:
- رشد و تکثیر میکروارگانیسم‌ها را تحت شرایط کنترل‌شده بررسی کنند.
- ویژگی‌های بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی میکروارگانیسم‌ها را مطالعه کنند.
- آزمایش‌های حساسیت به آنتی‌بیوتیک را انجام دهند.
- میکروارگانیسم‌های جدید را شناسایی و جداسازی کنند.
سخن پایانی
محیط کشت یکی از ابزارهای حیاتی در علم میکروبیولوژی و زیست‌شناسی است که به محققان این امکان را می‌دهد تا میکروارگانیسم‌ها را در شرایط کنترل‌شده پرورش دهند. با توجه به انواع مختلف محیط‌های کشت و تجهیزات مورد نیاز برای استفاده از آن‌ها، می‌توان به اهمیت این ابزار در آزمایشگاه‌ها پی برد. به‌طور کلی، محیط کشت نه‌تنها به ما کمک می‌کند تا میکروارگانیسم‌ها را بهتر بشناسیم، بلکه در زمینه‌های پزشکی، داروسازی و بیوتکنولوژی نیز کاربردهای فراوانی دارد.
با توجه به پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی، محیط‌های کشت و تجهیزات مربوط به آن‌ها نیز در حال توسعه و بهبود هستند. این پیشرفت‌ها به محققان این امکان را می‌دهد که با دقت بیشتری به مطالعه میکروارگانیسم‌ها بپردازند و در نهایت به بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها کمک کنند.
منابع
American Type Culture Collection. Bacteriology Culture Guide [Internet]. American Type Culture Collection. 2021 [cited 2022 Mar 5]. p. 28. Available from: https://www.atcc.org/resources/cultureguides/bacteriology-culture-guide
Mobed A, Baradaran B, Guardia M de la, Agazadeh M, Hasanzadeh M, Rezaee MA, et al. Advances in detection of fastidious bacteria: From microscopic observation to molecular biosensors. TrAC – Trends Anal Chem [Internet]. 2019;113:157–71. Available from: https://doi.org/10.1016/j.trac.2019.02.012
American Type Culture Collection. Introduction To Microbiology [Internet]. American Type Culture Collection. 2021 [cited 2022 Mar 5]. p. 40. Available from: https://www.atcc.org/resources/cultureguides/introduction-to-microbiology
