رگ خونی، هر آنچه باید درباره آن بدانید
رگ خونی، هر آنچه باید درباره آن بدانید
رگ خونی کانالی است که خون را در سراسر بدن حمل می کند. یک حلقه بسته مانند یک مدار را تشکیل می دهد که در قلب شروع و پایان می یابد. رگ قلبی و رگ خونی سیستم گردش خون را تشکیل می دهند. بدن حاوی حدود ۶۰,۰۰۰ مایل از رگ خونی است.
سه نوع رگ خونی وجود دارد:
- سرخرگ ها خون را از قلب دور می کنند
- سیارگ ها خون را به سمت قلب می برند.
- مویرگ ها، کوچکترین رگ های خونی، سرخرگ ها و سیاهرگ ها را به هم متصل می کنند.
چگونه خون از طریق بدن جریان می یابد؟
در اینجا به چگونگی جریان خون در بدن اشاره شده است:
- سیاهرگ ها خون را به سمت راست قلب می رسانند.
- سرخرگ های ششی خون را به ریه ها (محل دریافت اکسیژن) منتقل می کنند.
- سیاهرگ های ششی خون غنی از اکسیژن را به سمت چپ قلب منتقل می کنند.
- آئورت (رگ اصلی در بدن) خون را از سمت چپ قلب به بقیه بدن از طریق بسیاری از شاخه های شریان ها حمل می کند.
- مویرگ ها دیواره های نازکی دارند که اجازه می دهد اکسیژن، مواد مغذی، دی اکسید کربن و مواد زائد از سلول های بافت عبور کنند.
- سیاهرگ ها سپس خون را به قلب منتقل می کنند و روند دوباره شروع می شود.
هدف رگ خونی چیست؟
عملکرد رگ خونی این است که خون را به اندام ها و بافت های بدن منتقل کند. خون رگ را با اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز برای عملکرد تأمین می کند. رگ خونی همچنین مواد زائد و دی اکسید کربن را از اندام ها و بافت ها دور می کند.
هر نوع رگ خونی عملکرد متفاوتی دارد:
- سرخرگ ها: این رگ های خونی قوی و عضلانی، خون غنی از اکسیژن را از قلب به بدن منتقل می کنند. آنها مقدار زیادی نیرو و فشار را از جریان خون تحمل می کنند اما حجم زیادی از خون را حمل نمی کنند. در هر زمان، تنها حدود 10% تا 15% از خون بدن در سرخرگ ها قرار دارد.
- سرخرگچه ها: سرخرگ ها به رگ های کوچکتری به نام سرخرگچه ها منشعب می شوند. سرخرگ و سرخرگچه بسیار انعطاف پذیر هستند. آنها بزرگتر یا کوچکتر می شوند تا به حفظ فشار خون بدن کمک کنند.
- مویرگ ها: این رگ های خونی کوچک دیواره های نازک دارند. اکسیژن و مواد مغذی از خون می توانند از طریق دیواره ها حرکت کنند و به اندام ها و بافت ها وارد شوند. مویرگ ها همچنین مواد زائد را از بافت ها دور می کنند. مویرگ ها جایی هستند که اکسیژن و مواد مغذی با دی اکسید کربن و مواد زائد مبادله می شوند.
- سیاهرگ ها به رگ های کوچک به نام سیاهرگچه ها(ونول)منشعب می شوند و به تدریج در نزدیکی قلب بزرگتر می شوند. سیاهرگچه ها از مویرگ ها خون دریافت می کنند.
- سیاهرگ ها: بر خلاف سرخرگ ها، مجبوربه حمل خون تحت فشار شدید نیستند، اما آنها باید حجم زیادی از خون اکسیژن زدایی را به قلب بازگردانند. دیوارهای نازک و کمتر الاستیک به آنها کمک می کند تا حجم بالا و فشار کم را کنترل کنند. بیشتر سیاهرگ ها دارای دریچه هایی هستند که باز و بسته می شوند. دریچه ها جریان خون را کنترل می کنند و جریان خون را در یک جهت نگه می دارند. حدود 75% از خون در سیاهرگ هاست.
رگ های خونی در کجا قرار دارند؟
رگ های خونی در سراسر بدن وجود دارد. سرخرگ اصلی آئورت است و به سمت چپ قلب متصل می شود. از طریق قفسه سینه، دیافراگم و شکم عبور می کند و در بسیاری از مناطق منشعب می شود. در نزدیکی لگن، آئورت به دو سرخرگ تقسیم می شود که خون را به پایین بدن و پاها می رساند.
رگ های اصلی در بدن، سیاهرگ زبرین و زیرین است. بزرگ سیاهرگ زبرین در قسمت بالای سمت راست قفسه سینه قرار دارد. خون را از سر، گردن، بازوها و قفسه سینه به قلب منتقل می کند. بزرگ سیاهرگ زیرین در نزدیکی سمت راست دیافراگم قرار دارد. خون را از پاها، شکم و لگن به قلب می رساند.
رگ های خونی به چه شکلی هستند؟
رگ های خونی شکلی لوله مانند دارند، اما به ندرت در یک خط مستقیم حرکت میکنند. برخی از آنها به اندازه کافی بزرگ هستند که در زیر پوست قابل مشاهده هستند. هنگام خون گرفتن، ممکن است رگ های داخل بازو قابل مشاهده باشند. ممکن است زیر پوست آبی به نظر برسند، حتی اگر خون شما قرمز باشد.
رگ های خونی چقدر بزرگ هستند؟
برخی مانند آئورت قطر وسیعی دارند. به عنوان مثال، یک آئورت طبیعی در شکم حدود 2 سانتی متر عرض دارد (حدودا اندازه فلز نیکل). اما سایر رگ های خونی مانند مویرگ ها بسیار کوچک هستند. آنها از 2 تا 12 میکرومتر متغیر هستند که حتی کمتر از قطر موی انسان است.
رگ های خونی از چه چیزی ساخته شده اند؟
رگ های خونی سه لایه بافت دارند:
- لایه درونی: لایه درونی، خون را در حالی که در بدن جریان دارد احاطه می کند. از وظایف آن می توان به تنظیم فشار خون،جلوگیری از لخته شدن خون، دفع سموم خون، به حفظ جریان آرام خون اشاره کرد.
- لایه میانی: لایه میانی شامل الیاف کشسان است که جریان خون را در یک جهت حفظ می کند. رسانه ها همچنین به سیاهرگ ها کمک می کنند تا منشعب شوند.
- لایه بیرونی: لایه بیرونی شامل اعصاب و رگ های کوچک است. اکسیژن و مواد مغذی را از خون به سلول ها منتقل می کند و به از بین بردن مواد زائد کمک می کند. همچنین به رگ های خونی شکل بخشیده و از آنها پشتیبانی می کند.
چه شرایط و اختلالاتی بر رگ های خونی تاثیر می گذارد؟
طیف گسترده ای از مشکلات می تواند بر رگ های خونی تأثیر بگذارد، از جمله:
- آنوریسم(رگ‌برآمدگی)، برآمدگی در بخش ضعیف یا آسیب دیده یک سرخرگ است. آنوریسم می تواند در هر جایی از بدن رخ دهد. اگر آنها پارگی (شکستن باز) داشته باشند، ممکن است باعث خونریزی داخلی تهدید کننده ای شوند.
- بیماری های سرخرگی، از جمله بیماری رگ های کرونر، بیماری سرخرگ کاروتید و بیماری رگ های محیطی (PAD). این بیماری ها باعث تنگ شدن سرخرگ ها می شوند که معمولاً به دلیل آترواسکلروز است.
- آترواسکلروز، که ایجاد پلاک (کلسترول، چربی و سایر مواد) در داخل سرخرگ هاست که می تواند منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی شود.
- لخته های خون، یا توده های خون که در داخل سیاهرگ ها یا سرخرگ ها تشکیل می شوند. لخته ها جریان خون را مسدود می کنند و می توانند منجر به ترومبوز سیاهرگ عمقی (DVT) ، آمبولی ریه ، سکته مغزی یا انسداد شریان شوند.
- فشار خون بالا یا پر فشاری خون زمانی اتفاق می افتد که نیروی زیادی در برابر دیواره های سرخرگ ها ها وجود داشته باشد.
- بیماری رینود، که باعث می شود سرخرگ هایی که خون را به پوست می رسانند، در پاسخ به دمای سرد بسیار باریک شوند.
- سیاهرگ های واریسی یا رگ های پیچ خورده و بزرگ شده که معمولاً در پاها یا ساق پا تشکیل می شوند.
- ناهنجاری های عروقی، که خوشه های غیر طبیعی یا اتصالات بین رگ های خونی هستند. شرایطی مانند ناهنجاری های سرخرگی که اغلب مادرزادی(در هنگام تولد)هستند. واسکولیت، که التهاب رگهای خونی است. دیواره رگ های خونی می تواند ضخیم و باریک شود، که مانع از جریان خون آزادانه می شود.
اختلالات رگ های خونی چه میزان شایع هستند؟
برخی از اختلالات رگ های خونی بسیار شایع هستند. به عنوان مثال، تقریبا نیمی از بزرگسالان در ایالات متحده دارای فشار خون بالا هستند. اما برخی دیگر، مانند ناهنجاری های عروقی، نادر هستند. کمتر از 1% از جمعیت دچار این وضعیت می شوند.
چه کسانی دچار اختلالات رگ های خونی می شوند؟
خطر ابتلا به بیماری های عروقی در شزایط زیر افزایش می یابد :
- افراد بالای 65 سال
- اضافه وزن/چاقی
- دیابت یا کلسترول بالا داشته
- دخانیات
- نداشتن فعالیت بدنی
- بیماری منجر به آسیب رگ های خونی
- داشتن سابقه ی خانوادگی در اختلالات عروقی
علائم اختلالات رگ های خونی چیست؟
علائم به طور گسترده ای در انواع مختلف اختلالات رگ های خونی متفاوت است. برخی از آنها مانند آنوریسم یا ناهنجاری های عروقی ممکن است تا زمانی که یک مشکل جدی ایجاد نشود، علائمی ایجاد نکنند.
به طور کلی، ایده خوبی است هنگام مواجه با شرایط زیر با پزشک مشورت کنید:
- تغییر در رنگ پوست، مانند رنگ پوست مایل به آبی
- سردی یا بی حسی در پاها، بازوها یا دست ها
- دشواری در انجام فعالیت های بدنی
- خستگی
- درد در قفسه سینه، شکم، بازوها یا پاها
- تنگی نفس
چگونه اختلالات رگ های خونی تشخیص داده می شوند؟
پزشک ممکن است از آزمایش های مختلفی برای تشخیص مشکلات در رگ های خونی استفاده کند، از جمله:
- الکتروکاردیوگرافی
- سونوگرافی
- اکوکاردیوگرافی
- تست ورزش قلب
- سی تی اسکن
- ام آر آی
- آنژیوگرافی
- کاتتریزاسیون قلبی
- تست تیلت
اختلالات رگ های خونی چگونه درمان می شوند؟
درمان اختلالات رگ های خونی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تغییرات سبک زندگی: می توان خطر ابتلا به اختلالات رگ های خونی را با سیگار نکشیدن، کاهش مصرف الکل، حفظ وزن بدن سالم و اجتناب از مواد غذایی ناسالم کاهش دهید.
دارو: برخی از افراد برای مدیریت فشار خون خود، کاهش خطر لخته شدن خون یا کاهش سطح کلسترول خود نیاز به دارو دارند.
روش های غیر از جراحی: ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است مداخلات غیر جراحی را برای برخی از اختلالات رگ های خونی توصیه کند. این روش های حداقل تهاجمی از تصویربرداری برای هدایت کاتترها (لوله های نازک و انعطاف پذیر) به رگ های خونی استفاده می کنند. این بدان معنی است که فرد نیازی به جراحی بزرگ باز ندارد. روش های مداخله ای می توانند لخته های خون، آنوریسم و رگ های خونی به شدت تنگ را درمان کنند.
جراحی: ممکن است برای برخی از شرایط رگ های خونی که با دارو یا سایر درمان های غیر جراحی بهبود نمی یابند، فرد نیاز به جراحی باز داشته باشد. در طول جراحی باز، یک جراح یک برش در پوست ایجاد می کند تا به رگ های خونی دسترسی پیدا کند. جراحی باز معمولاً نیاز به بیهوشی عمومی و بستری در بیمارستان دارد.
چگونه می توان رگ های خونی خود را سالم نگه داشت؟
راه های مختلفی وجود دارد که فرد می نواند سلامت رگ های خونی خود را بهبود بخشد، از جمله:
- بهره گیری از رژیم غذایی سالم و متعادل( سدیم، کلسترول و چربی های اشباع شده کم باشد)
- ورزش کردن به طور مرتب
- کنترل فشار خون
- ترک سیگار
- کاهش مصرف الکل
چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرم؟
در صورت تجربه به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید:
سردرگمی یا مشکل در صحبت کردن و درک
بی حسی ناگهانی یا ضعف در یک طرف بدن
از دست دادن بینایی ناگهانی
مشکل در راه رفتن یا تعادل مشکلات
سرگیجه یا غش کردن
ضربان قلب سریع
درد شدید در قفسه سینه، بالای پشت، بازوها یا پاها
تنگی نفس ناگهانی یا بدتر شدن
ادم (تورم) در پاها
توصیه
رگ های خونی خون را از قلب به بقیه بدن منتقل می کنند. آنها برای اطمینان از اینکه اندام ها و بافت ها اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز برای کار را دریافت می کنند، ضروری هستند. اما رگ های خونی می توانند مشکلاتی مانند انسداد یا بزرگ شدن را ایجاد کنند. اختلالات شدید رگ های خونی می تواند تهدید کننده زندگی باشد. می توان رگ های خونی را با حفظ یک شیوه زندگی سالم در شکل خوب نگه داشت.
منابع
Merck Manual (Consumer Version). Biology of the Blood Vessels . Accessed 7/9/2021.
National Cancer Institute. Vena Cava . Accessed 7/9/2021.
U.S. National Library of Medicine. Vascular Diseases . Accessed 7/9/2021.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Facts about Hypertension . Accessed 7/9/2021.
The Vascular Society for Great Britain and Ireland. The Circulatory System . Accessed 7/9/2021.
