نکات ایمنی مواد شیمیایی آزمایشگاهی
نکات ایمنی مواد شیمیایی آزمایشگاهی
مواد شیمیایی آزمایشگاهی به هر ماده شیمیایی اطلاق می شود که در آزمایش ها و تست های آزمایشگاهی استفاده می شود. بیشتر آنها معرف های شیمیایی استاندارد یا مواد شیمیایی ساده هستند که به عنوان مواد اولیه برای سنتز مواد شیمیایی پیچیده تر عمل می کنند. آنها می توانند برای اهداف تحقیقاتی یا تشخیصی، مانند تهیه داروها یا در آزمایش ها و تست های آزمایشگاهی استفاده شوند.
این آزمایش‌ها معمولاً در مقیاس کوچک هستند و بر روی نمونه‌های کوچکی از مواد معدنی (مانند سنگ‌ها)، مواد آلی یا حتی نمونه‌های بیولوژیکی انجام می‌شوند. این نوع آزمایش‌ها و آنالیزها به معرف‌ها و واکنش‌دهنده‌های شیمیایی خاص نیاز دارند، جایی که مواد شیمیایی آزمایشگاهی وارد عمل می‌شوند.
در این مقاله به بررسی موارد زیر خواهیم پرداخت:
نحوه چیدمان مواد شیمیایی در آزمایشگاه
نحوه دفع زباله های شیمیایی در آزمایشگاه
نحوه رفع نشت مواد شیمیایی در آزمایشگاه
مواد شیمیایی آزمایشگاهی چگونه نگهداری می شوند؟
نحوه چیدمان مواد شیمیایی در آزمایشگاه
هنگام نگهداری مواد شیمیایی آزمایشگاهی، ایمنی اولویت اول است. برای اطمینان از این امر، مواد شیمیایی باید بر اساس واکنش پذیری، سازگاری، و سطح خطر مرتب شوند. این امر در برابر هرگونه واکنش ناخواسته یا تخریب محافظت می کند.
بیشتر مواد شیمیایی آزمایشگاهی فقط به ظروف ساده ای نیاز دارند که مهر و موم شده و غیر واکنشی هستند، مانند بطری های شیشه ای یا پلاستیکی، اما برخی به ظروف ویژه و شرایط محیطی دقیق مانند پارامترهای دما و فشار نیاز دارند.
به عنوان مثال، فلزات بسیار واکنش پذیر مانند سدیم باید در روغن معدنی داخل یک ظرف مهر و موم شده غیر واکنشی غوطه ور شوند. در همین حال، گازهایی مانند اکسیژن باید در ظروف فلزی تحت فشار ذخیره شوند و مواد شیمیایی مایع فرار مانند الکل ها، استرها، کتون ها و اترها باید در دمای کمتر از نقطه اشتعال خود ذخیره شوند تا از آتش سوزی جلوگیری شود. برخی از مواد شیمیایی آنقدر خطرناک هستند که نمی توان آنها را ذخیره کرد ، در عوض در آزمایشگاه ساخته می شوند.
برچسب زدن به ظروف مواد شیمیایی
برچسب زدن مناسب مهم است تا بتوانید از حوادث ناگوار جلوگیری کنید. شما باید نام ماده و طبقه بندی خطر آن را ذکر کنید، یعنی اینکه آیا خورنده، اکسید کننده، قابل اشتعال یا سمی است. اگر ظرف یک ماده شیمیایی برای برچسب زدن خیلی کوچک است، مثلاً با ویال یا آمپول، باید آن را در یک ظرف ثانویه مانند قفسه یا سینی قرار دهید که سپس آن را برچسب بزنید.
جداسازی مواد شیمیایی
مواد ناسازگاری که احتمال دارد با یکدیگر واکنش دهند باید از یکدیگر جدا شوند. شما نباید مواد شیمیایی ناسازگار را در یک قفسه یا حتی در یک کابینت نگهداری کنید.
حداقل مقدار مواد شیمیایی را ذخیره کنید: نیازی به نگهداری مقادیر زیادی از مواد شیمیایی در آزمایشگاه ندارید، به خصوص اگر خطرناک باشند. فقط مقدار مناسبی را که نیاز دارید ذخیره کنید. همچنین می توانید یک فضای ذخیره سازی جداگانه از آزمایشگاه داشته باشید.
موجودی را تحت نظر داشته باشید
همیشه باید ذخایر شیمیایی خود را بشناسید. اطمینان حاصل کنید که به تاریخ انقضای مواد شیمیایی و اینکه چه مقدار باید به طور منظم ذخیره یا دوباره پر شوند، توجه داشته باشید.
مواد شیمیایی را زیر سینک نگهداری نکنید
بسیاری از مواد شیمیایی را نباید با آب مخلوط کرد. اگر مواد شیمیایی را زیر سینک نگه دارید، ممکن است خیس یا آلوده شوند.
مواد شیمیایی را در ارتفاع مناسب نگهداری کنید
کابینت ها و قفسه ها نباید خیلی بلند باشند تا بتوان به راحتی به مواد شیمیایی دسترسی داشت. این کار از بروز حوادث و ریزش جلوگیری می کند. به عنوان مثال، ظروف شکستنی باید زیر ارتفاع شانه نگهداری شوند.
شرایط محیطی مناسب را حفظ کنید
مطمئن شوید که مواد شیمیایی را در دما و رطوبت مناسب نگهداری می کنید. برخی از مواد شیمیایی ممکن است حتی نیاز به نگهداری در یخچال داشته باشند، بنابراین همیشه نیازهای آنها را قبل از نگهداری بررسی کنید.
از سینی ها و قفسه ها استفاده کنید
از سینی ها و قفسه ها برای نگهداری ظروف مواد شیمیایی در کابینت ها استفاده کنید. این کار از خوردگی کابینت ها توسط قطرات شیمیایی جلوگیری می کند.
نحوه دفع زباله های شیمیایی در آزمایشگاه
شما باید تمام مواد شیمیایی را که تاریخ مصرف گذشته، سخت شده، تبخیر شده یا تخریب شده اند، دور بریزید. بسیاری از مواد شیمیایی آزمایشگاهی خطرناک هستند و باید بر اساس پروتکل های خاص به درستی دفع شوند، در غیر این صورت می توانند خطرات جدی برای سلامتی و اثرات زیست محیطی داشته باشند.
به عنوان مثال، بنزن سرطان زا است، یا موادی که به شدت خورنده هستند، پتانسیل تخریب زیستگاه ها را دارند. سایر مواد شیمیایی می توانند با ترکیبات آلی واکنش دهند و به طور بالقوه با نشت به منابع آب یا آلوده کردن محیط به زنجیره غذایی وارد شوند.
مقررات خاص ممکن است از کشوری به کشور دیگر کمی متفاوت باشد، اما دستورالعمل های کلی زیر در بیشتر شرایط قابل اجرا هستند:
نگهداری مواد شیمیایی در ظروف مناسب
در بیشتر موارد، ظروف پلاستیکی در بسته در هنگام نگهداری زباله های شیمیایی ارجحیت دارند. این به این دلیل است که ظروف پلاستیکی عموماً بی اثر هستند و خطر واکنش ناخواسته را از بین می برند و احتمال نشت را به حداقل می رساند. همچنین می توانید از ظروف شیشه ای برای مواد شیمیایی که به پلاستیک واکنش نشان می دهند استفاده کنید.
زهکشی ها را بشویید
در برخی موارد شستن مواد شیمیایی در زهکشی برای دفع زباله کافی است. به عنوان مثال، اسیدهای آلی مانند اسید استیک به راحتی با آب رقیق می شوند و در نهایت تجزیه می شوند. با این حال، هرگز نباید سعی کنید مواد شیمیایی حاوی عناصر سنگین مانند آنتیموان، آرسنیک، سرب، بریلیم، کادمیوم، کبالت و جیوه را در زهکشی بشویید. همچنین نباید مواد شیمیایی را که به‌عنوان هالوژن‌های آلی (ارگانوهالوژن)، آفت‌کش‌های ارگانونیتروژن، روغن‌های معدنی یا هیدروکربن‌ها طبقه‌بندی می‌شوند، در زهکشی بریزید.
سوزاندن برخی مواد شیمیایی
اگر آزمایشگاه شما دارای تاسیسات زباله سوز است، می توانید مقداری از زباله های شیمیایی آلی را بسوزانید. برخی از ضایعات شیمیایی آزمایشگاهی قابل سوزاندن عبارتند از همه حلال های آلی، ضایعات آلی محلول، پارافین و روغن معدنی.
دفع ویژه
برخی از مواد شیمیایی بسیار خطرناک، مانند آزبست و سیانید، باید به درستی مهر و موم شده و برچسب گذاری شوند. آنها را می توان با مراجعه به سایت های دفع تخصصی و مجاز دفع کرد.
نحوه مقابله با نشت مواد شیمیایی در آزمایشگاه
نشت مواد شیمیایی در آزمایشگاه می تواند خطرناک و مخرب باشد، بنابراین با هر نوع ریزش باید فوراً مقابله شود پس منتظر خشک شدن یا واکنش با مواد دیگر نباشید.
بهترین روش رسیدگی به نشت مواد شیمیایی در آزمایشگاه به نوع ماده شیمیایی بستگی دارد.
به عنوان مثال، اگر یک ماده شیمیایی مایع خورنده روی میز ریخته شده باشد، می توان آن را با آب رقیق کرد و با یک پارچه ضخیم پاک کرد – یا اگر مواد ریخته شده روی زمین باشد، یک دستمال پاک کن. همچنین می توان از یک ماده بی اثر مانند ماسه برای جذب نشت قبل از حذف آن استفاده کرد. در ضمن، اگر اسید ریخته شده است، ابتدا باید اسید را با خاکستر سودا یا بی کربنات سدیم خنثی کنید. به طور مشابه، ریختن ماده قلیایی باید با اسید سیتریک یا اسید اسکوربیک خنثی شود.
با این حال، صرف نظر از نوع ریزش و نشت، هرگز مواد شیمیایی را بدون استفاده از محافظ لمس نکنید.
همیشه هنگام دست زدن به مواد شیمیایی ریخته شده از دستکش لاستیکی و سایر وسایل حفاظتی مانند عینک و روپوش آزمایشگاهی یا پیش بند استفاده کنید. اجازه ندهید مواد شیمیایی لباس های معمولی شما را آلوده کند. در برخی موارد، برای جلوگیری از استنشاق بخار مواد شیمیایی، باید از دستگاه تنفسی یا ماسک گاز نیز استفاده کنید.
مواد شیمیایی آزمایشگاهی چگونه نگهداری می شوند؟
اگرچه مواد شیمیایی آزمایشگاهی با نام خود برچسب گذاری می شوند، اما معمولاً به ترتیب حروف الفبا ذخیره نمی شوند. در عوض، آنها بر اساس سازگاری شیمیایی و طبقه بندی خطر برای جلوگیری از حوادث ذخیره می شوند. ظروف بی اثر نیز معمولاً هنگام نگهداری این نوع مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند.
در زیر جدولی خلاصه شده است که طبقات مواد شیمیایی آزمایشگاهی و روشهای نگهداری توصیه شده آنها را نشان می دهد. به عنوان مثال، اسیدهای معدنی خورنده نباید در همان کابینت هایی که مواد قلیایی هستند ذخیره شوند. به طور مشابه، مواد قابل اشتعال و انفجار مانند پراکسید استون باید دور از سایر مواد شیمیایی نگهداری شوند، زیرا با اکسید کننده ها، اسیدها، بازها و مایعات قابل اشتعال بسیار ناسازگار هستند.
طبقات مواد شیمیایی آزمایشگاهی و روشهای نگهداری توصیه شده آنها
سلب مسئولیت
مقاله ای که در WELABRA.COM منتشر شده و هر آنچه در آن است فقط به عنوان یک منبع اطلاعاتی ارائه شده است. وبلاگ، نویسندگان و وابستگان آن هیچ مسئولیتی در قبال هر گونه حادثه، جراحت یا آسیب ناشی از پیروی از اطلاعات ارائه شده در این وب سایت به طور جزئی یا مستقیم نمی پذیرند. ما استفاده از هیچ ماده شیمیایی را بدون مراجعه به برگه اطلاعات ایمنی مواد که می‌توان از سازنده دریافت کرد و رعایت نکات ایمنی و اقدامات احتیاطی روی برچسب محصول توصیه نمی‌کنیم. اگر در مورد مسائل بهداشتی و ایمنی شک دارید، لطفاً با اداره بهداشت و ایمنی (HSE) مشورت کنید.
